Karbonhidrat Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
07 Temmuz 2024

Karbonhidrat Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Karbonhidrat Nedir?

Karbonhidrat, canlılar için gerekli olan ve enerji sağlayan, içeriği karbon, oksijen ve hidrojen elementlerinden oluşan organik bileşiktir. Bu bileşikler, vücuda birinci dereceden enerji veren maddeler olarak kullanılır. Temel besin maddeleri arasında yer alırlar. Karbonhidratlar, vücuda alınan proteinlerin enerji şeklinde kullanılmasından ziyade, yapım ve onarım için kullanılmasını sağlar. Eğer karbonhidrat olmazsa, yağlar metabolize olamaz. Eğer vücuda karbonhidrat alınmazsa, yağlar enerji ihtiyacında kullanılır. Ancak yağların verdiği enerji daha fazla olduğu için, vücutta asidite yükselir ve keton denilen zararlı maddelerin oluşumu artar. Bu nedenle, kalp ve böbreklerle ilgili sorunlar yaşanabilir.

Aynı zamanda, karbonhidrat sinir sistemi için de gerekli bir bileşiktir. Özellikle beynin enerji gereksinimi sadece karbonhidratlar tarafından karşılanır. Bazı karbonhidratlar, bağırsaklarda sindirim için gerekli olan bakterilerin oluşumunda da önemlidir. Vücutta karbonhidrat eksikliği olursa, sindirim sorunları yaşanır. Ayrıca, karbonhidratlar iyi bir lif kaynağıdır. Bu nedenle, kalp hastalıklarına, diyabete, kansere ve sindirim problemlerine karşı koruyucu bileşenlerdir.

Karbonhidrat Türleri

Sağlıklı bir diyet menüsündeki kalorinin %50-60'ının karbonhidratlardan oluşması gerekir. Karbonhidratlar basit ve kompleks olmak üzere iki türe ayrılır:
  • Basit Karbonhidratlar: Bal ve meyvelerde bulunan şeker, süt şekeri, toz şeker, mısır şekeri basit karbonhidrat türleridir. Bunlar kolay sindirilir ve kana hızla karışır. Vücutta insülin hormonu salınımını artırarak, kan şekerinin çabuk düşmesini sağlar. Tatlılar, çikolatalar, meşrubatlar, bisküvi ve kekler, hamur işleri basit karbonhidrat içerir.
  • Kompleks Karbonhidratlar: Pasta, sebzeler, tahıl ürünleri, ekmek ve baklagillerde bulunur. Genellikle besin değeri yüksek olan bu besinlerde kompleks karbonhidrat bulunur. Rafine edilmediğinden daha sağlıklı olurlar. Sindirimleri sırasında daha fazla metabolik enerji tüketilir ve uzun sürede sindirildiklerinden kan şekerini hızla yükseltmezler. Kan şekeri sabit kalabilir. Lif içerdiklerinden hastalıklara karşı koruyucu olurlar.

Karbonhidrat Eksikliği

Vücutta karbonhidrat eksikliği durumunda, lif eksikliği, B vitaminleri ile bazı amino asitlerin eksikliği ortaya çıkar. Halsizlik, unutkanlık, yorgunluk, sinir sistemi sorunları, sindirim sistemi rahatsızlıkları, lif alımı az olduğundan uzun vadede kalp hastalıkları ve kanser türleri gibi sorunlar görülebilir. Ayrıca, proteinlerin kullanılmaması nedeniyle yapım ve onarım süreçleri azalır.

Günde Alınması Önerilen Karbonhidrat Miktarı

Herkeste metabolizma hızı farklıdır. Bu, yaşa, cinsiyete, yapılan aktivitelere, kiloya ve diğer etkenlere göre değişir. Metabolizma hızı, günlük alınması gereken kalori miktarının belirlenmesini sağlar. Alınacak kalorinin %55'i karbonhidratlardan, %30'u yağlardan, %15'i proteinlerden alınmalıdır. Yani metabolizma hızı 2000 kalori olan bir kişi, 1100 kalori enerjiyi karbonhidratlardan almalıdır. Bu miktar tespit edildikten sonra, karbonhidrat türü için glisemik indeks ve glisemik yüke bakılmalıdır. Eğer karbonhidratlı besinin glisemik indeksi ve glisemik yükü düşük olursa, tok kalmanıza ve kilo vermenize yardımcı olur. Vücudun enerji kaynağı olan karbonhidrat, aktiviteler öncesinde alındığında daha iyi olur. Bu yüzden aktivite yapılmadan en az 2 saat önce karbonhidrat alınmalıdır. Dengeli beslenmede karbonhidrat, protein ve yağ tüketimine dikkat edilmelidir.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Popüler İçerikler

Karbonhidrat Formülü

Karbonhidrat Formülü

Haber Bülteni

Güncel

Protein ve Karbonhidrat

Protein ve Karbonhidrat

Güncel

Karbonhidrat Tablosu

Karbonhidrat Tablosu