Karbonhidratlar Kaç Grupta İncelenir?

Karbonhidratlar, hidrojen, karbon ve oksijen atomlarından oluşan organik bileşiklerdir. İnsan ve hayvan vücudunda glikojen, bitkilerin yapısında ise selüloz ve nişasta olarak bulunurlar. Karbonhidratlar, biyokimyasal ve beslenme açısından büyük öneme sahiptir ve üç ana grupta incelenirler.

Monosakkaritler

Monosakkaritler, su ile daha küçük birimlere parçalanamayan, basit şekerlerdir. Karbonhidratların en küçük birimleri olarak bilinirler ve genellikle tatlıdırlar. Halkalı veya zincir yapısına sahip olan monosakkaritler, genellikle 3-6 arasında karbon atomu taşırlar. Latince karbon sayılarının sonuna "-oz" eki getirilerek adlandırılırlar.

Üç karbonlu olanlara trioz
Dört karbonlu olanlara tetroz
Beş karbonlu olanlara pentoz
Altı karbonlu olanlara heksoz

Riboz ve deoksiriboz beş karbonlu monosakkaritlerdendir. Besin kaynağı açısından önemli olan heksozlar arasında glikoz, fruktoz ve galaktoz bulunur.

Disakkaritler

Disakkaritler, iki molekül monosakkaritin glikozit bağı ile bağlanması sonucu oluşan çift şekerlerdir. Bu bağlanma sırasında su açığa çıkar ve bu olaya dehidrasyon sentezi denir. İnsanlar ve hayvanlar tarafından tüketilen disakkaritler, sindirim sistemi içerisinde monosakkaritlerine ayrılarak kullanılır. Canlılarda en çok bulunan disakkaritler şunlardır:

Sükroz (sakkaroz)
Maltoz
Laktoz

Maltoz ve sükroz bitkilerden, laktoz ise hayvanlardan ve insanlardan elde edilir.

Polisakkaritler

Polisakkaritler, birçok glikoz molekülünün glikozit bağı ile birleşmesi sonucu oluşan kompleks karbonhidratlardır. Glikoz birimlerinin farklı şekillerde bağlanması, polisakkaritler arasında farklı özelliklerin ortaya çıkmasına sebep olur. Bu durum kohezyonu destekler. Polisakkaritler tatsız olup, suda çözünmezler. En önemli polisakkaritler şunlardır:

Glikojen
Nişasta
Selüloz
Kitin

Bu polisakkaritler, çok sayıda glikoz molekülünün birleşmesi sonucunda oluşurlar. Farklılıklar, glikoz moleküllerinin sayısı ve birbirleri ile farklı bağlanış biçimlerinden kaynaklanır.

Karbonhidratların bu üç ana grubu, biyokimyasal süreçlerde ve beslenme düzenlerinde kritik roller oynamaktadır. Monosakkaritler enerji kaynağı olarak hızla kullanılırken, disakkaritler ve polisakkaritler daha kompleks enerji depoları ve yapısal bileşenler olarak işlev görür.